Na drie jaar lang een vluchtelingengezin in huis te hebben opgevangen meen ik enig recht van spreken te hebben aangaande het Nederlandse asielbeleid. En hiermee zijn we ook direct bij de kern van dit artikel. Want over welk beleid hebben we het eigenlijk?
Trieste gevolgen van een onmenselijk beleid
We hebben het over een beleid dat mensen drijft tot wanhoop, zoals de Iraniër Kambiz Roustayi, die zich op 6 april 2011 op de Dam in brand stak. We hebben het over een beleid dat ervoor zorgt dat kinderen onterecht worden uitgezet naar landen waar ze nooit hebben gewoond en waar het overduidelijk onveilig is. We hebben het over een beleid dat ervoor zorgt dat onschuldige mensen worden opgesloten in een cel omdat men er simpelweg geen raad mee weet. We hebben het over een beleid dat ervoor zorgt dat gezinnen zonder pardon op straat worden gezet omdat ze nu eenmaal ‘uitgeprocedeerd’ zijn. We hebben het over een beleid dat ‘steunt’ op een wirwar aan wetten en regels die dikwijls met elkaar in strijd zijn en waar de vluchteling de dupe van wordt.
Een dergelijk asielbeleid noem ik geen beleid. Dat noem ik een schande. Ja, ik durf het zelfs misdadig te noemen. De verstrekkende gevolgen van dit onmenselijke beleid zijn soms zó erg dat er vluchtelingen zijn die aangeven méér last te hebben van het trauma dat ze in ons ‘beschaafde’ Nederland hebben opgelopen dan van de oorlog en onderdrukking waarvan ze gevlucht zijn! Is dat niet intriest? Wat voor een land willen we zijn?
We hebben het over een regering die grote fouten begaat, deze fouten vervolgens niet toegeeft en nergens verantwoording over aflegt. Laf en buitengewoon onrechtvaardig vind ik dat. Juist die uiterst kwetsbare groep van vogelvrije vluchtelingen hebben het zo nodig om tegen onrecht beschermd te worden!
Vijf aanbevelingen voor een humaner asielbeleid
Ik ben het eens met staatssecretaris Teeven dat de regels ten aanzien van immigranten streng maar rechtvaardig moeten zijn. Maar dat zijn ze nog steeds niet, hoe mooi gebracht ook. Ja, op bepaalde gebieden is er sprake van verbetering (procedures die versneld zijn) maar op andere gebieden holt het juist achteruit (het strafbaar stellen van illegaliteit).
Dat de immigratieproblematiek een lastige is, is evident. Natuurlijk kunnen niet alle asielzoekers blijven. Daar gaat het ook niet om. Het gaat om de behandeling van deze mensen en de manier waarop men een beleid uitvoert. Klinkklare oplossingen voor de problemen omtrent immigratie (zoals veilige landen die weigeren hun burgers terug te nemen) heb ik niet. En ik ben blij dat ik niet in de schoenen van de minister en uitvoerend staatssecretaris sta. Maar wél ben ik van mening dat het veel beter moet. Dat het humaan moet. Hieronder volgen mijn aanbevelingen voor een humaan asielbeleid:
1. Stop per direct met het opsluiten van vluchtelingen in een cel
Onschuldige mensen opsluiten, wat is dat voor een waanzin? Sinds wanneer is vluchten dan een misdaad? En wat is dat opsluiten, vrijlaten en opnieuw opsluiten voor een ziekelijk spelletje? En waarom zijn asielzoekerskinderen bijna allemaal bang voor de politie? Dat leren wij, ‘beschaafd’ land, kinderen toch niet? Nou, toch is het zo. Die kinderen leren we het wel. Ik heb drie jaar in huis geleefd met kinderen die doodsbang waren voor Nederlandse politie-uniformen. En dat snap ik wel. Elke dag leefden deze mensen in angst omdat vader namelijk ‘illegaal’ was en—ondanks dat hij niet kon worden uitgezet—altijd bang was voor eventuele opsluiting. Toen dit gezin op een dag niet open durfde te doen voor de politie werd mijn voordeur er nog net niet uit geramd. De politie is je vriend. Ja, ja.
2. Maak een eind aan de omgekeerde bewijslast
Hoe graag de IND het ook zou willen: een vluchtverhaal kan niet altijd gestaafd worden met bewijs. Zaken zijn niet altijd zo rechtlijnig als het IND en het OM ons via de media doen geloven. De nuance breekt aan op het moment dat je de vluchtelingen zélf ontmoet. De zelfmoorden, pogingen tot zelfmoord en de hongerstakingen spreken voor zichzelf, denk je niet? Dat doet een mens niet omdat hij een bad hair day heeft. En die omgekeerde bewijslast, waar slaat dat op? Alsof je in je land van herkomst eerst eens rustig bewijzen gaat verzamelen voor je vluchtverhaal zodat je deze jaren, járen later in een Nederlands gerechtsgebouw tegenover de rechter, het OM en de vriendelijke mensen van het IND kunt overleggen. Ja hoor, ik zie het al helemaal voor me: “…en dáárom, meneer de rechter, ben ik gevlucht. Hier heb ik het, vijfentwintig uitgeprinte pdf’jes. Compleet met stempel en handtekening van mijn vijand en in vijfvoud afgedrukt. O ja, en ik moest u nog de groeten doen van Bashar al-Assad.” Zo werkt het dus niet.
3. Vermijd de stigma’s profiteur en gelukszoeker
Willen we niet allemaal het beste voor ons en onze familie? Waarom wij dan wel en zij niet? Wat is er mis met het zoeken naar een leven in vrijheid en the pursuit of happiness? Naar een beetje meer vrede en veiligheid? Waarom is ‘een economisch vluchteling’ zo’n beladen term geworden? Wij doen toch precies hetzelfde? Kijk maar naar ‘Ik vertrek.’ O ja, we hoeven alleen niet te vluchten, behalve misschien van je schoonmoeder of zo. Waarom wordt het onderscheid tussen vluchtelingen eigenlijk gemaakt? Waar slaat dat op? Zodat het makkelijker wordt om aan onze kinderen uit te leggen dat je aan sommige asielzoekers een grotere hekel mag hebben dan aan andere? Een andere reden kan ik zo snel niet bedenken. Laten we vanaf nu deze stigma’s vermijden en stoppen met die absurditeit om mensen te bestempelen als ‘profiteurs’ of ‘gelukszoekers’. Het is pure propaganda wat slechts kwetst en afbreekt en zeker niet tot iets constructiefs leidt.
4. Stop het ontmoedigingsbeleid
Ontmoedigingsbeleid. Wat is je eerste gedachte bij dit woord? Juist. Zelf moest ik denken aan slakken. Je weet wel, die slijmerige dieren die je met korrels uit de tuin verjaagt.
Het ontmoedigingsbeleid ten aanzien van immigratie heeft als functie om Nederland minder aantrekkelijk te maken voor asielzoekers die nog moeten komen, én een zo onaangenaam mogelijk verblijf voor hen die hier al zijn zodat ze hopelijk weer snel opsodemieteren. Sociale voorzieningen op opvangcentra, zoals computerles, worden steeds verder teruggeschroefd (wat nóg geestdodender maakt) en het gebrek aan gezondheidszorg voor asielzoekers heeft al tot diverse afschuwelijke situaties geleid. Dit wegpesten gebeurt ook in detentiecentra, waar machtige bewakers kinderen hun gameboy afpakken en gezinnen expres gescheiden worden opgesloten. Dit zijn slechts enkele voorbeelden van hoe de uitvoerende macht zich tegenover deze mensen gaat gedragen als er van bovenaf een dergelijk beleid wordt opgelegd. En dan heb ik het nog niet eens over de medewerkers van de Dienst Terugkeer & Vertrek (DT&V) want dat is helemaal ten hemel schreiend. De Dienst ‘Terreur & Verrek’ worden ze spottend ook wel genoemd. Dat geeft te denken.
5. Geef immigranten een (tijdelijke) baan
Het is niet nodig om Oost-Europeanen naar ons land te halen voor werk. Er zijn in ons land mensen zat die het ook kunnen. Een bepaalde groep wil niet (daar gaat het nu niet om) maar een andere groep wil juist dolgraag maar die mógen het niet. Dat zijn de immigranten die in afwachting zijn van hun aanvraag. Kom op, geef de economie de impuls waar het om vraagt en geef deze mensen een baan! Of wilt u, Nederlandse staat, beweren dat dit niet kan? Omdat het ‘slechts’ gaat om een jaartje of vijf? Of tien? Of dertien? Ja, zó lang duren (duurden) die asielprocedures! Geloof me, je kan heel wat doen hoor in een decennium. Een stukje polder droogleggen bijvoorbeeld.
Conclusie
Uit het jaarboek (2013) van Amnesty International:
“Regeringen over de hele wereld lijken meer belang te hechten aan het beschermen van nationale grenzen dan aan de rechten van hun eigen burgers of de rechten van vluchtelingen.”
Misschien is dát het wel gewoon. Angst. We zijn bang. Vreselijk bang. Bouwen muren en hekken en timmeren alles dicht met regels waar geen hond meer wat van snapt. En dan? Nou gewoon, dan is het klaar! Want dan is het ons probleem niet meer! Het probleem… tja, wélk probleem? Het probleem is van niemand geworden. Of, beter nog: het is gewoon hún probleem. Hadden ze maar niet moeten vluchten. Probleem opgelost.
Politiek, medeburgers: jullie hoeven het niet met me eens te zijn. En jullie hoeven ook geen asielzoekers in huis op te vangen. Of ze zielig te vinden. Verplaats je slechts eens in de situatie van een vluchteling. Je medemens.